Bizi aşağı çeken şeylere daha çok değer veriyoruz her geçen gün, pahası olan nesnelere paha biçilemez takısı takmaya çalışıyoruz, herkeste olanın bizdeki halinin en öznel olduğuna kendimize inandırıyoruz. Tarih hakkında içerikler izleyip, okudukça ve gezdikçe görüyorum ki bilginin ve ilmin paha biçilmez değerini bulanlar ihya olmuşlar ve paha biçilmezin peşinde koşturanlar büyümüşler. İlmin peşinden koşan, ilim insanına değer veren ve ilme merkez olan devletler hem toprakları hem gönülleri kazanmışlar, kısaca “Oku” emrine riayet edenler hükmetmişler.
İran gibi, beni çok şaşırtan bir diyar oldu Özbekistan. Hakkında hep güzel anekdotlar okuduğum bir memleketti zaten, fakat bu kadar güzelini hayal edememiştim. Bu diyarlara hep uzak kalmışız, yolumuz daha çok önceleri ayrılmış, aynı soydan gelsek de çok farklı topraklarda çok farklı kültürle yoğrulmuşuz. Sahih hadislerin baş kaynağı İmam Buhari başta olmak üzere birçok âlim çıkarmış bu güzel topraklar. Astronomi, matematik, İslam ve birçok konuda nice alimler yetişmiş, o güzel çinili süslemeli duvarların ardındaki mekteplerde.
Çok farklı kültürlerde yoğrulmuş topraklardanız. Özbekistan geçirdiği çetin zamanlarla daha da farklılaşmış bizden. 60 yılı aşkın Sovyet etkisiyle hem ilim hem dil hem kültür çok farklılaşmış. İnsanının her adımında, giyiminde, şehrin düzeninde ve ahenginde hissedilir durumda bu farklılık. Çok düzenli, tertemiz ve güzel bir yöre. Sert rüzgarına rağmen sokakta uçuşan en ufak kağıt parçası bile görmek mümkün değil, tıpkı Moskova’da, tıpkı İran’da olduğu gibi. Medeniyet hala bu topraklarda, fakat bu topraklar ve insanı çok yorgun belli ki.
Bu rotada bir eksiğimi daha fark ettim, Timur’u yanlış tanıyorum ve bilmiyorum. Okul hayatım boyunca çok kaliteli bir tarih eğitimi ve bilgisi aldığım söylenemez, taraflı ve yanlı bir sistem içerisinde mümkün olduğunca görebildiğimiz Osmanlı tarihinde, Timur ile münakaşası yüzünden Timur’u da kötü ve yanlış bildik hep. Hem İslam’a hem çevresindekilere, ailesine hizmetlerini görünce zihnimde daha net oturdu “adam” kelimesinin anlamı. Yalnızca ilime ve İslam’a verdiği değerle değil, yanındakilere, kendi ve onların ailelerine de verdiği değer, hepsine vaktini yetirebilmesi, bunca vaktimizi neye harcadığımızı düşündürdü.
İlk paragrafta bahsettiğim gibi, ilim değer gördüğü yerde yeşeriyor, büyüyor, refah getiriyor. Bu topraklar da kocaman bir devlet iken ne zaman ilme verdiği değeri kaybetmiş ve pahası olan şeyleri paha biçilmez kılmış, o zaman bölünme küçülme ve dağılma gelmiş. İlim ehli de ilme değer veren yörelere, Bursa’ya, Edirne’ye, İstanbul’a ve cümle Osmanlı’ya gelmiş ve bu diyarlar yeşermeye başlamış.
Taşkent, Semerkant, Buhara ve Hive şehirlerinden oluşan rotamda hissettiklerimden kısa kısa notlar,
Kısa kısa
- Ziyaret edilecek bol bol türbe var
- Türbelerde para ile Kur’an okuyan insanlar var şaşırmayın, toplumda Kur’an okumayı bilmeyen birçok insan var ve para verip türbelerde Kur’an okutuyorlar
- Şehirler arasında konuşulan diller çok farklı, ortak dil Rusça gibi, Rusça çeviriyi hazır tutun
- Şehiriçi ulaşım Yandex Go (uber gibi) ile sağlanıyor, araçlar tertemiz, ucuz ve hizmet çok iyi
- Şehirler arası çok güzel hızlı trenler var, biletleri önden almak gerekiyor
- Özbekistan Havayollarının güvenlik videosunu mutlaka izleyin :)
- Registan Meydanında projeksiyon gösterisi oluyor kaçırmayın